Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Νικόλαος Ερηνάκης - Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνικής & Πολιτικής Φιλοσοφίας και Φιλοσοφίας του Πολιτισμού - Πανεπιστήμιο Κρήτης
Γεώργιος Στείρης - Επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας - ΕΚΠΑ
Γεράσιμος Κακολύρης - Επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας - ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Αυτό που σήμερα ονομάζουμε υποκείμενο, υπήρχε ανέκαθεν αλλά παλιότερα το ονόμαζαν άτομο, πρόσωπο και κυρίως ψυχή. Ο Descartes εισάγει την έννοια του υποκειμένου ως μια προκαθορισμένη, σκεπτόμενη οντότητα, υπεύθυνη για τον σχηματισμό των εννοιών. Εν συνεχεία, όλες οι παραδοσιακές θεωρήσεις της νεωτερικότητας θέτουν την αφετηρία της γνώσης στη βεβαιότητα του Ego cogito: του λογικού υποκειμένου και του καθαρού σκέπτεσθαι.
Οι περισσότερες θεωρίες του υποκειμένου αναφέρονται σε έναν προϋπάρχοντα, δεδομένο, ενιαίο και συμπαγή εαυτό με συγκεκριμένα σταθερά χαρακτηριστικά καθ’ όλη τη διάρκεια της ύπαρξής του. Ωστόσο, υπάρχουν πλέον πολλές θεωρίες που υποστηρίζουν πως ένας τέτοιος εαυτός δεν υπάρχει, αλλά διαμορφώνεται ιστορικά βάσει της πράξης, του ριζικού αναστοχασμού και της δημιουργικής φαντασίας του ατόμου.
Σε κάθε περίπτωση και παρ’ όλες τις αντικρουόμενες θεωρίες, η νεωτερική αντίληψη βασίζεται στην διαρκή απαίτηση για υποκειμενικότητα και αυτονομία και στρέφεται με πάθος προς την αυτοπραγμάτωση του ανθρώπου, την ανακάλυψη δηλαδή ή την δημιουργία του «αυθεντικού εαυτού».
Σε αυτήν την εργασία καταγράφεται η ιστορία του υποκειμένου στη δυτική Φιλοσοφία, με έμφαση στη γενεαλογία του Nietzsche, η γραμμή ερμηνείας του οποίου ξεκινά από τον προσωκρατικό Ηράκλειτο, περνά από τον ορθολογιστή Spinoza, συνεχίζει με τους μεταμοντέρνους στοχαστές και φθάνει μέχρι τον σύγχρονο Byung-Chul Han –χωρίς φυσικά να παραμένει ούτε στιγμή ίδια.
